بزرگنمایی:

پایگاه خبری نوید تربت:www.navidtorbat.ir

نوید تربت- سد دوستی، مشترک بین ایران و ترکمنستان به عنوان منبع اصلی تامین آب مشهد در دهه اخیر، این روزها خشک‌ترین روزگار خود را سپری می‌کند و حجم ذخیره آب آن به قدری کاهش یافته که به بخش مُرده، یعنی پایین‌تر از تراز برداشت دریچه‌ها، رسیده است.

به گزارش نوید تربت به نقل از ایرنا، ظرفیت ذخیره آب مجموع سدهای استان خراسان رضوی یک میلیارد و 512 میلیون متر مکعب است که یک میلیارد و 250 میلیون متر مکعب آن مربوط به سد دوستی به عنوان بزرگترین سد استان است، که به صورت مشترک و با سهم مساوی بین 2 کشور ایران و ترکمنستان تقسیم می شود.

بهمن ماه سال 1387 طرح انتقال آب از سد دوستی به مشهد با ظرفیت انتقال و تصفیه 150 میلیون متر مکعب در سال با حضور رییس جمهور وقت به بهره‌برداری رسید.

این سد تامین کننده بخش مهمی از نیاز آبی مشهد بود و در سال 98 تا 70 درصد از نیاز آبی مشهد از حجم ذخیره این سد تامین می شد که این روند همچنان تا سال های اخیر ادامه داشت.

در پی خشکسالی های سه سال اخیر، پارسال حجم ذخیره آب این سد به حدود 10 درصد رسید که توان آنرا نداشت که بیشتر از 30 درصد از نیاز آبی مشهد را تامین کند.

تامین آب مشهد از محل سد دوستی در گذشته بیش از 50 درصد بود که این میزان با توجه به کاهش بارندگی‌ها، اکنون به کمتر از 30 درصد رسیده است.

امسال نیز وضعیت این سد بسیار بحرانی شده و حجم ذخیره آب آن به کمتر از 12 درصد رسیده است، اما با توجه به اهمیت آن در تامین آب مشهد، اقدامات مختلفی برای برداشت از همان میزان آب اندک موجود در کف سد در دست اجراست و رایزنی ها با طرف ترکمنستانی برای به حداقل رساندن حجم برداشت آنها از سهم آبی خود در حال انجام است.

آب سد دوستی به بخش مُرده رسیده است

منابع آبی مشهد شامل دریاچه‌های پشت چهار سد "طرق، اَرداک، دوستی و کاردِه"، چندین حلقه چاه و 2 رشته قنات است که سد دوستی از مهم‌ترین آنهاست.

مدیر بهره‌برداری و نگهداری تأسیسات آبی شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در خصوص وضعیت آبی سد دوستی به خبرنگار ایرنا اظهار کرد: هم اینک تنها حدود 126 میلیمتر مکعب از حجم مخزن یک میلیارد و 250 میلیون متر مکعبی سد دوستی آب دارد.

ادریس قائمی افزود: برنامه ریزی شده بود ماهانه حدود پنج میلیون متر مکعب از سد دوستی آب برای تامین نیاز شرب مشهد برداشت شود از این رو در فصل بهار 16 میلیون متر مکعب آب از این سد برداشت شد.

وی خاطرنشان کرد: سالهای قبل تا خردادماه هم در سد دوستی ورودی آب ثبت می شد اما امسال به دلیل کاهش چشمگیر بارندگی ها،‌ هیچ ورودی آبی به سد نداشتیم.

مدیر بهره‌برداری و نگهداری تأسیسات آبی شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی اضافه کرد: نیمی از حجم فعلی آب سد دوستی متعلق به ترکمنستان است و رایزنی هایی بین مقامات ترکمنستان و ایران در خصوص کاهش برداشت آب توسط ترکمنستان صورت گرفته است.

قائمی ادامه داد: هم اینک برداشت آب از سد دوستی به حجم مرده سد رسیده که از طریق مخزن قابل برداشت نیست لذا پروژه شناور سد دوستی به منظور برداشت آب از سطح به جای کف در دست اجراست و طی روزهای آینده بهره برداری می شود.

مدیر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آب شرب مشهد نیز در این خصوص اظهار کرد: با توجه به افت حجم مخزن سد دوستی، تراز سد از دریچه های آبگیر پایین تر رفته و خروج آب از دریچه پایینی صورت می گیرد که این امر باعث کاهش کیفیت و عدم پایداری تامین آب شرب شده است.

امیر سالکی افزود: از این رو به منظور برداشت پایدار و با کیفیت‌تر آب، این شرکت نسبت به طراحی و اجرای سامانه آبگیر سد دوستی اقدام کرده است.

وی خاطرنشان کرد: این سامانه از 2 سکوی شناور مجزا تشکیل شده که هر سکو مجهز به 6 عدد پمپ با ظرفیت 250 لیتر در ثانیه است.

مدیر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آب شرب مشهد گفت: با توجه به ضرورت تامین آب شرب شهر مشهد، این سامانه به صورت اضطراری و در سریعترین زمان ممکن در بازه زمانی 2 ماهه اجرا شد و به زودی به بهره برداری می رسد.

سالکی اظهار امیدواری کرد که با همراهی مردم در مدیریت مصرف و اجرای طرح های مختلف اضطراری تامین آب، اوج مصرف تابستانی بدون تنش پشت سر گذاشته شود.

وضعیت بحرانی سدهای مشهد

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: خشکسالی امسال مشهد در 6 دهه اخیر بی سابقه بوده و کل حجم بارندگی در این کلانشهر از ابتدای سال جاری تنها 18 میلیمتر بوده است.

حسین اسماعیلیان افزود: همچنین از ابتدای سال آبی یعنی از مهرماه 1401 تا کنون 84 میلیمتر بارندگی داشته ایم که 65 درصد نسبت به دوره بلندمدت کاهش دارد.

وی اضافه کرد: وضعیت ذخایر سدهای مشهد مناسب نیست، ورودی آب به سد دوستی در سال جاری صفر بوده و تنها 10 درصد از حجم ذخیره سد دوستی، 15 درصد از حجم ذخیره سد طرق و 24 درصد از حجم ذخیره سد ارداک آب دارد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد خاطرنشان کرد: حجم ذخیره سدهای مشهد نسبت به مدت مشابه پارسال 55 درصد کاهش یافته و وضعیت آبی سدها بحرانی است و آورد آبی به پشت سدها قابل ملاحظه نبوده است.

افزایش ظرفیت برداشت از سد دوستی با اجرای سامانه شناوری

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد اضافه کرد: هم اینک برداشت آب از حجم مُرده سد دوستی صورت می گیرد، لذا به منظور افزایش کیفیت آب و کاهش رسوبات آب سد، سامانه پمپاژ شناور به منظور برداشت از سطح آب سد تا پایان هفته جاری بهره برداری می شود.

اسماعیلیان افزود: اکنون ظرفیت برداشت از سد دوستی به هزار و 650 لیتر در ثانیه کاهش یافته است اما با اجرای این طرح بازیابی انجام و میزان برداشت به حدود سه هزار لیتر در ثانیه افزایش می یابد.

وی تاکید کرد: هم اینک مردم نسبت به وضعیت آب مشهد حساس شده اند اما این حاسیست باید تبدیل به اقدام شود و رفتاری متناسب با شرایط خشکسالی در عمل مشاهده شود.

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب مشهد اضافه کرد: با مدیریت مصرف و عمل به شعار «مصرف آب، نصف» می توان از شرایط تنش زای امسال عبور کرد، این درحالی است که از لحاظ تنش آبی در سخت ترین شرایط 60 سال اخیر قرار داریم.

سد دوستی در مرز ایران و ترکمنستان بر روی رودخانه مرزی هریرود در 75 کیلومتری شهر سرخس در شمال شرق خراسان رضوی ساخته شده است. این سد از نوع خاکی با هسته رسی به ارتفاع 78 متر، طول تاج 655 و عرض تاج 15 متر است و مخزن این سد دارای گنجایش یک میلیارد و 250 میلیون مترمکعب است.

سد دوستی با همکاری مشترک ایران و ترکمنستان ساخته شده و عملیات اجرایی ساخت آن در سال 1379 آغاز شد که در فروردین سال 1384 به بهره ‌برداری رسید. نام این سد بر اساس مفهوم دوستی و مودت به نام "دوستی" انتخاب شده است.

خراسان رضوی دارای 32 سد در حال بهره‌برداری در نقاط مختلف استان شامل تربت‌حیدریه، قوچان، مشهد، خواف، درگز، سبزوار، جغتای، جوین، تایباد، تربت‌جام، چناران، سرخس، نیشابور، کلات و فریمان است که سد دوستی به عنوان بزرگترین سد استان به صورت مشترک و با سهم مساوی بین ایران و کشور ترکمنستان در حال بهره برداری است.