بزرگنمایی:

پایگاه خبری نوید تربت: http://www.navidtorbat.ir

علیرضا حسینی مقدم- سالمندان تربت‌حیدریه خوب به خاطر دارند 80 سال قبل کوچه نمدمال‌ها در جایی واقع ‌بود که امروز توسط شهرداری به نام "فردوسی 2" نام گذاری شده، اما متاسفانه در اثر یک بی‌سلیقگی تاریخی، نسل امروز این کوچه را به نام "کوچه ... مسجد جامع" می‌شناسند. 

واکاوی بی‌سلیقگی در نامگذری یک محله بزرگ تاریخی:

نخستین کوچه سمت راست مسجد جامع شهر تربت‌حیدریه در امتداد خیابان فردوسی جنوبی در سال‌های اخیر توسط شهرداری، فردوسی 2 پلاک‌گذاری شده که به اذعان ریش‌سفیدان این خطه حدود 80 سال قبل به دلیل تجمع نمدمال‌ها در این کوچه باریک، به کوچه نمدمال‌ها معروف بود.

با وجودی که در تربت‌حیدریه بازارهای زیادی نظیر "بازار مسگرها"، "بازار کفاش‌ها" یا "بازار زرگرها" وجود داشته که هنوز نیز با همان نام، در بیان روزمره مردم محاوره می‌شوند، اما از بخت بد کوچه نمدمال‌ها، از یک سو به دلیل نابودی این حرفه و از سوی دیگر به دلیل ساخت یک مجموعه سرویس بهداشتی، به تدریج نام اصلیش در غبار فراموشی گرفتار شد و به نام همان سرویس بهداشتی معروف گردید.

اهمیت این نام زشت بر سر زبان‌ها افتاده، زمانی بیشتر مشخص می‌شود که همگان بدانند اگر گردشگری وارد تربت‌حیدریه شود و گذرش به هسته مرکزی شهر بیفتد، اگر برای رفع اجابت مزاج از بومیان محلی سراغ سرویس بهداشتی عمومی را بگیرد: آدرس کوچه ..... را به او می دهند.

سابقه تاریخی پدیده تکراری بی‌سلیقگی در نامگذاری اماکن تربت حیدریه:

فرماندار سابق کلات که خود اهل تربت‌حیدریه و زمانی شهردار این شهر نیز  بوده، اظهار داشت: متاسفانه در شهر ما گاه یک رویه، رفتار یا یک اتفاق تلخ تاریخی در حافظه تاریخی مردم برای خودش جا باز کرده و همچنان بر سر زبان‌ها ماندگار می‌شود.

مهدی ناصری افزود: به عنوان نمونه دهه 60 خورشیدی فردی با نام مستعار «ع - ش» به دلیل اعمال شنیع غیرانسانی متعدد، محکوم به اعدام به طریق پرت شدن از کوه شد و از آنجا که محل اعدام وی بر نوک "سه قله" کوهی زیبا مشرف به شهر بود، بعد اجرای حکم اعدام به تدریج نام سه قله از اذهان پاک و آن منطقه جغرافیایی به کوه «ع - ش» معروف شد.

وی گفت: هرچند تلاش‌های وافری انجام تا نام زیبای منطقه گردشگری پیشکوه برفراز این شهر دوباره خودنمایی کند و خاطرات قدیمی شهروندان از بام شهر و مناطق تفرجگاهی آن همچون چشمه پونه و.. زنده شود و اکنون نیز به همین نام پیشکوه در اسناد مکتوب و محاورات روزانه به کار می‌رود، اما خاطر شهروندان تربتی به رغم وجود افتخارات فراوان در سطح ملی از گذشته‌ای دور تا همین اواخر از این بد سلیقه‌گی‌ها آزرده شده‌است.

ناصری با اشاره بر ضرورت برچیدن سرویس بهداشتی از کوچه نمدمال‌ها (پشت مسجد جامع) اظهار داشت: صرف نظر از مباحث حقوقی و مالکیتی، بنظر می‌رسد ساخت سرویس بهداشتی جدید در نقطه ای دیگر، یکی از بهترین شیوه‌ها برای محو این نام زشت و نامیمون از حافظه تاریخی شهر است.

روایت دیگر در خصوص نام‌گذاری این کوچه، نظر یکی از پیشکسوتان اصحاب رسانه تربت‌حیدریه است که البته خواست تا نامی از وی برده نشود.

وی گفت:هر چند این نامگذاری به لحاظ آرایه‌های ادبی شایسته این خطه نیست، اما متاسفانه از وقتی این نام بر سر زبان‌ها افتاد که برایش لطیفه و جوک ساختند که البته زمان دقیق آن را نمی‌دانم.

وی افزود: گویا جمعی از کسبه کوچه نمدمال‌ها برای رفتن به یک تعزیه به صورت جمعی وارد مسجد ‌شده و سخنران که فردی ساده و بی غل و غش بود در خیرمقدم خطاب به آنها می‌گوید: "حضور کسبه محترم کوچه ... مسجد جامع را خیر مقدم عرض می‌کنم" و از آن زمان این جمله به صورت جوک و کنایه بر سر زبان‌ها ماندگار شد.

یکی شده سبب خیر اگر خدا خواهد:

تمام این گزارش به واسطه ملکی است که بر اساس جمع‌بندی واگویه‌های افراد مرتبط با موضوع، ابتدا به ساکن در مالکیت شخصی به نام "اسماعیل مجتهدی" بوده که دستشویی‌های آن را وقف مسجد جامع می‌کند، سپس ملک به "علی‌اصغر چوب‌بر" فروخته شده و او به شخصی به نام منتظری(لوازم خانگی) و ایشان نیز به شخص دیگری به نام رضایی(شیرینی فروش) و در نهایت به "حاج حسن فولاد" فروخته می‌شود.

بتازگی مالک راهروی این سرویس بهداشتی (فولاد) برای‌ تجاری‌سازی آن، اقدام به تغییرات و تعمیرات اساسی می‌کند و لذا دیواری جلوی ورودی دستشویی‌های عمومی کشید.

این اقدام وی از یک سو نارضایتی عابران و از سوی دیگر رضایت و همچنین نارضایتی برخی کسبه اطراف را فراهم آورد.

عابران کسانی هستند که برای انجام مبادلات تجاری وارد بازار قدیم تربت می‌شوند و این سرویس بهداشتی بزرگ در بافت مرکزی شهر به دلیل دسترسی آسان همینجا بوده و از سوی دیگر چون سرویس بهداشتی مسجد جامع تنها در زمان اقامه اذان باز است، لذا با مشکل مواجه شده‌اند.

برخی کسبه با مسدود شدن سرویس بهداشتی موافق هستند زیرا می‌گویند: این سرویس‌های بهداشتی محلی برای تجمع معتادان تزریقی است و حتی تاکنون جسد چهار معتاد تزریقی نیز از درونش بیرون کشیده شده و از سوی دیگر بسیاری از مشتریان که از دستشویی بیرون می‌آیند، وقتی به قصد خرید وارد مغازه‌های اطراف می‌شوند، در واقع با کفش آلوده وارد ‌شده و محل کسب را  آلوده می‌کنند.

از سوی دیگر همین افراد معتقد هستند: مسوولان شهرداری نباید اجازه  می‌دادند یک جمله زشت جایگزین نام زیبای کوچه نمدمالها که معرف هویت تاریخی این بازار است، بشود.

در مقابل برخی دیگر از کسبه می‌گویند: رونق اقتصادی این بازار در گرو همین سرویس‌های بهداشتی است. زیرا بارها اتفاق افتاده خانواده‌ای برای خرید جهیزیه عروس وارد این بازار شده و به دلیل طولانی شدن ماندگاری در این مغازه‌ها برای انتخاب کالاهای مورد نظر خود، نیاز به رفع حاجت پیدا می‌کنند و به دلیل همین فاصله کوتاه، ترجیح می‌دهند در همین بازار بمانند. 

مالک بخشی از راهروهای سرویس بهداشتی اظهار داشت: 12 سال قبل این ملک را خریداری کردم که مالک در آن زمان اعلام داشت راهروی سرویس بهداشتی نیز جزو ملک من است.

حسن فولاد افزود: حتی پنج سال قبل هم که به شهرداری مراجعه کردم، شهردار وقت اعلام داشت: ملک مربوط به شماست و ما برای استفاده از سرویس بهداشتی، تنها یک نگهبان گمارده‌ایم.

وی گفت: اما لازمه استفاده از آن بخش ملک که مربوط به من است زمانی میسر می‌شد از ورود مردم به سرویس بهداشتی ممانعت شود و لذا به دادگاه مراجعه کردم.

وی با بیان اینکه پلاک مسجد جامع با انضمام سرویس بهداشتی دارای پلاک 414 و تمام آن وقفی است، در حالی که پلاک 401 و  402 مربوط به ملک من به طول 11 متر و راهرو نیز جزو ملک من است.

از سوی دیگر فولاد اظهار داشت: چنانچه شهرداری زمین در اختیار من بگذارد، به عنوان یک کار عام‌المنفعه حاضرم یک سرویس بهداشتی ساخته و برای استفاده عموم مردم در اختیار شهرداری قرار بدهم.

فولاد تصریح کرد: پیشنهاد من بخشی از اراضی مسجد شیخ علی‌اکبر است که در زمان محمدصادق مجتهدی شهردار وقت خریداری شده و تاکنون بلااستفاده مانده‌است.

با پیگیری خبرنگار ما، شورای اسلامی شهر تربت‌حیدریه جلسه ویژه‌ای ترتیب داده و در آن نشست رییس کمیسیون خدمات شهری و حمل و نقل شورای شهر گفت: مالک (حاج حسن فولاد) گفته،برای جلب رضایت شهروندان و اثبات حسن نیت، شهرداری یا زمینی در اختیار من قرار دهد تا در آنجا سرویس بهداشتی بنا کنم یا اینکه در اراضی مسجد شیخ علی‌اکبر زمینی که متعلق به شهرداری است چنانچه مایل باشند، در آنجا سرویس بهداشتی خواهم ساخت.

سیدجمال یوسف‌زاده افزود: به زعم من در محدوده بازار مرکزی، سرویس بهداشتی زیاد داریم و از سوی دیگر با توجه به اینکه در کوچه نمدمال‌ها، داروخانه، واحدهای صنفی عرضه گیاهان دارویی و زعفران به چشم می‌خورد، وجود سرویس بهداشتی در این کوچه به هیج وجه مناسب نیست و شرایط به وجود آمده برای بازپیرایی این کوچه را، به فال نیک می‌گیریم.

وی گفت: در عین حال تغییر حافظه تاریخی مردم برای از یاد بردن یک نام، نیازمند زمان و البته فرهنگ‌سازی است.

یوسف‌زاده تصریح کرد: گواه این ادعا "پل چهارراه خواف" است که با وجودی که اکنون آن پل چند سالی است برداشته شده و دیگر هیچ اثری از آن نیست، اما هنوز مردم در محاورات روزمره می‌گویند: "میدان پل چهارراه خواف"     

رییس شورای اسلامی شهرتربت‌حیدریه نیز گفت: در ساخت سرویس بهداشتی با هیچ مشکل مواجه نیستیم و این جزو وظایف ماست، اما از حیث حقوقی و فنی می‌بایست بعد انجام یک کار کارشناسی با شهرداری، نتیجه نهایی تصمیمات اتخاذ شده، عملیاتی شود.

غلامرضا ذبیحی رییس هیات امنای مسجد جامع تربت‌حیدریه نیز به خبرنگار ما گفت: با شهردار تربت حیدریه مذاکراتی صورت گرفته و مقرر شد بزودی در نزدیکی کوچه نمدمال‌ها، سرویس بهداشتی جدیدی احداث شود.