بزرگنمایی:
بودجه سال ۱۴۰۵ را باید نه صرفاً بهعنوان یک سند مالی، بلکه بهمثابه آزمون صداقت دولت در برابر مردم سنجید؛ آزمونی که نشانههای فراوانی از مردودی در آن دیده میشود.
پایگاه خبری نوید تربت: http://www.navidtorbat.ir
✍ ابوالقاسم عابدینپور
وقتی صداقت به عدد تبدیل میشود
پزشکیان بارها و بیپرده گفته است:«اگر نمیتوانیم کاری بکنیم، لااقل مردم را فریب ندهیم.»
این جمله، نه یک شعار انتخاباتی، بلکه یک معیار اخلاقی برای حکمرانی است. با این معیار، بودجه سال 1405 را باید نه صرفاً بهعنوان یک سند مالی، بلکه بهمثابه آزمون صداقت دولت در برابر مردم سنجید؛ آزمونی که نشانههای فراوانی از مردودی در آن دیده میشود.
1- عددسازی به جای واقعگرایی
پزشکیان همواره منتقد بودجههایی بوده که «روی کاغذ متوازناند اما در واقعیت فرو میریزند». بودجه 1405 نیز از همین جنس است به دلایل ذیل:
اتکای خوشبینانه به درآمدهای نفتی در شرایط تحریم و نااطمینانی سیاسی -پیشبینی رشد قابلتوجه درآمدهای مالیاتی بدون بستن گلوگاههای فرار مالیاتی - نادیدهگرفتن یا کماهمیت جلوهدادن بدهیهای انباشته دولت، بانکها و صندوقهای بازنشستگی.
این اعداد بیش از آنکه مبتنی بر واقعیت اقتصادی باشند، تلاشی برای آرامسازی صوری افکار عمومیاند؛ دقیقاً همان رفتاری که پزشکیان سالها آن را «بیصداقتی با مردم» نامیده است.
2-عدالت مالیاتی؛ شعار پررنگ، اجرای کمرنگ
پزشکیان صراحتاً گفته است:«نمیشود از کارگر و کارمند مالیات گرفت، اما دلال و رانتخوار را آزاد گذاشت.» با این حال، در بودجه 1405؛بار اصلی مالیات همچنان بر دوش حقوقبگیران، معلمان، کارمندان و تولیدکنندگان شفاف است،مالیات بر سوداگری در بازار زمین، مسکن، ارز و طلا یا غایب است یا کماثر و بخشهایی با گردش مالی عظیم، همچنان در حاشیه امن مالیاتی قرار دارند.
در چنین شرایطی، سخن گفتن از عدالت مالیاتی، بیشتر به تزئین کلام شباهت دارد تا سیاستگذاری واقعی.
3- معیشت مردم؛ هزینهای که دیده میشود، اما جبران نمیشود
پزشکیان بارها هشدار داده است:«با جدول و تبصره نمیشود زندگی مردم را اداره کرد.»
اما بودجه 1405: افزایش حقوقها را کمتر از تورم واقعی در نظر گرفته،یارانهها را گسترده اما غیرهدفمند و کماثر حفظ کرده،برنامه روشنی برای کاهش هزینههای کمرشکن درمان، مسکن و آموزش ارائه نمیدهد و در نتیجه، دولت ناترازیهای خود را میبیند، اما هزینه آن را به سفره مردم منتقل میکند.
4- دولت فربه؛ اصلاحنشده و پرهزینه
از نگاه پزشکیان، اصلاح اقتصادی بدون اصلاح دولت ممکن نیست.
با این حال:هزینههای جاری دولت تقریباً دستنخورده باقی ماندهاند،خبری از کوچکسازی واقعی، حذف موازیکاریها و کاهش تشکیلات ناکارآمد نیست،ناکارآمدی ساختاری دولت از مسیر تورم، استقراض و فشار مالیاتی جبران میشود و به بیان ساده، دولت حاضر نیست از خودش شروع کند، اما از مردم انتظار تحمل دارد.
5-شفافیت؛ خط قرمزی که کمرنگ شده است
پزشکیان همواره گفته است:«هر جا شفاف نیست، حتماً مسئلهای وجود دارد.»
اما در بودجه 1405: بودجه شرکتهای دولتی همچنان مبهم و حجیم است،برخی ردیفهای خاص فاقد توضیح عملکردی روشناند،نظارتپذیری واقعی قربانی پیچیدگی و ابهام ساختاری شده است و شفافیت، که باید ستون بودجه باشد، به حاشیه رانده شده است.
فاصله حرف تا عمل
اگر سخنان و معیارهای دکتر پزشکیان را ملاک قضاوت قرار دهیم، بودجه 1405: صادقانه نیست،عادلانه نیست،معیشتمحور نیست، اصلاحگر نیست.و مهمتر از همه، پاسخگو در برابر مردم نیست.
این بودجه بیش از آنکه مسیر اصلاح را هموار کند، ادامه وضع موجود را تثبیت میکند؛ وضعی که خود پزشکیان سالها آن را نقد کرده است.
پرسش پایانی: اگر این بودجه اصلاح نشود،هزینه کسری، تورم و بیعدالتی را چه کسی باید بپردازد؟
مردم یا دولتی که از اصلاح خود گریزان است؟