بزرگنمایی:
بدون حل ریشه‌های تورم، حذف صفر تنها یک اقدام مقطعی و بی‌اثر خواهد بود.
پایگاه خبری نوید تربت: http://www.navidtorbat.ir
✍ابوالقاسم عابدین پور
حذف صفر از پول ملی یکی از اقدامات پولی مهمی است که کشورهای مختلف در مواجهه با تورم‌های بالا به کار گرفته‌اند. این عمل که به عنوان «اصلاح پولی» نیز شناخته می‌شود، معمولاً با هدف ساده‌سازی معاملات، کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس، تقویت روانی پول ملی و ایجاد ثبات اقتصادی انجام می‌شود.
دلایل اصلی حذف صفر از پول ملی
کشورها معمولاً به چند دلیل اصلی به سمت حذف صفر از پول ملی خود حرکت می‌کنند:
1- ساده‌سازی مبادلات روزمره: با حذف صفرهای اضافی، محاسبات مالی برای شهروندان و بنگاه‌های اقتصادی آسان‌تر می‌شود.
2- کاهش هزینه‌های چاپ و نگهداری اسکناس: چاپ اسکناس‌های با ارزش اسمی پایین هزینه‌های زیادی را به دولت و سیستم بانکی تحمیل می‌کند.
3- تقویت اعتماد به پول ملی: این اقدام می‌تواند نماد پایان دوره بی‌ثباتی اقتصادی و شروع فصل جدیدی در مدیریت پولی باشد.
4- یکسان‌سازی سیستم محاسباتی: سیستم‌های بانکی و نرم‌افزارهای مالی با اعداد کوچک‌تر بهتر کار می‌کنند.
تجربیات موفق جهانی
ترکیه: الگویی موفق در خاورمیانه
ترکیه در سال 2005 با حذف 6 صفر از لیر قدیم، لیر جدید را معرفی کرد. این اقدام پس از سال‌ها مبارزه با تورم و در شرایطی انجام شد که دولت توانسته بود تورم را به طور پایدار کنترل کند. موفقیت ترکیه در این زمینه به دلیل اجرای اصلاحات ساختاری گسترده، استقلال بانک مرکزی و حفظ انضباط پولی بود.( البته اگر شرایط فعلیش را نادیده بگیریم)
برزیل: برنامه‌ای جامع برای مهار تورم
برزیل در سال 1994 با اجرای «پلان رئال» موفق به حذف معادل 18 صفر از پول ملی خود شد. این کشور توانست تورم 2000 درصدی را به زیر 10 درصد کاهش دهد. کلید موفقیت برزیل در همراه کردن حذف صفر با اصلاحات اقتصادی عمیق بود.
آلمان: درس تاریخی از مهار ابرتورم
آلمان در سال 1923 و پس از دوره ابرتورم، 12 صفر از مارک آلمان حذف کرد. این اقدام بخشی از یک بسته جامع اصلاحات اقتصادی بود که توانست ثبات را به اقتصاد ویران شده آلمان پس از جنگ بازگرداند.
تجربیات ناموفق
زیمبابوه: نمونه شکست در مدیریت پولی
زیمبابوه بین سال‌های 2006 تا 2009 در سه مرحله مجزا مجموعاً 25 صفر از دلار زیمبابوه حذف کرد، اما این اقدام به دلیل عدم حل ریشه‌های تورم با شکست مواجه شد. تورم در این کشور به حدی بالا بود که حتی پس از حذف صفرها نیز ادامه یافت.
آرژانتین: چرخه معیوب حذف صفر
آرژانتین بین سال‌های 1970 تا 1992 در سه مرحله مجزا مجموعاً 13 صفر از پول ملی خود حذف کرد، اما هر بار به دلیل عدم حل مشکلات ساختاری اقتصاد، تورم بازگشت و نیاز به حذف صفرهای جدید احساس شد.
ونزوئلا: ادامه بی‌ثباتی پس از اصلاح پولی
ونزوئلا در سال 2018 با حذف 5 صفر از بولیوار، تلاش کرد تا بحران اقتصادی را مدیریت کند، اما این اقدام نتوانست تاثیری در بهبود وضعیت اقتصادی داشته باشد و تورم همچنان ادامه یافت.
عوامل تعیین کننده موفقیت
بر اساس تجربیات جهانی، چند عامل کلیدی در موفقیت حذف صفر از پول ملی شناسایی شده است:
زمان‌بندی مناسب
حذف صفر باید پس از کنترل تورم و در شرایط ثبات نسبی اقتصادی انجام شود. انجام این اقدام در اوج بحران اقتصادی محکوم به شکست است.
همراهی با اصلاحات ساختاری
این اقدام باید بخشی از یک بسته جامع اصلاحات اقتصادی شامل استقلال بانک مرکزی، انضباط مالی و پولی، و اصلاحات ساختاری باشد.
آماده‌سازی زیرساخت‌ها
سیستم‌های بانکی، نرم‌افزارهای مالی و دستگاه‌های کارتخوان باید به طور کامل برای این تغییر آماده شوند.
آموزش و اطلاع‌رسانی
آموزش عمومی و اطلاع‌رسانی شفاف به شهروندان و فعالان اقتصادی برای پذیرش موفق پول جدید ضروری است.
حذف صفر از پول ملی به خودی خود نمی‌تواند معجزه کند. این اقدام زمانی موفق خواهد بود که نماد پایان یک دوره بی‌ثباتی و شروع فصل جدیدی در مدیریت اقتصادی باشد. تجربیات جهانی نشان می‌دهد که موفقیت این سیاست بیشتر از آنکه به فناوری اجرایی آن مرتبط باشد، به اراده سیاسی برای اجرای اصلاحات ساختاری وابسته است.
کشورهایی مانند ترکیه و برزیل ثابت کرده‌اند که با مدیریت صحیح و اجرای همزمان اصلاحات اقتصادی، می‌توان از این ابزار برای تقویت ثبات اقتصادی و اعتماد عمومی بهره برد. در مقابل، کشورهایی مانند زیمبابوه و آرژانتین نشان داده‌اند که بدون حل ریشه‌های تورم، حذف صفر تنها یک اقدام مقطعی و بی‌اثر خواهد بود.
امید آن است که حاکمیت از اصلاحات ساختاری،هراسی نداشته باشد!