بزرگنمایی:

پایگاه خبری نوید تربت:www.navidtorbat.ir

نوید تربت- علیرضا حسینی مقدم- معرفی زعفران به عنوان یک محصول استراتژیک در حوزه کشاورزی نتیجه یک دیدگاه و سیاست‌گذاری اشتباه از سوی برخی مسوولان و متولیان است.

به گزارش نوید تربت،استاد گروه گیاه پزشکی رشته کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: اگر چه زعفران محصول استراتژیک محسوب نمی شود ولی می توان به کمک آن راهبردهای حوزه کشاورزی و حتی اقتصادی ایران را تغییر جهت داد.

دکتر محمد زکی‌عقل در حاشیه بازدید علمی از بانک ژن پیاز زعفران تربت‌حیدریه افزود: زعفران اگرچه محصولی مهم و پردرآمد برای کشاورزان و جامعه ایران است اما مطابق تعریف جهانی آن استراتژیک محسوب نمی شود.

به گفته وی طبق تعریف سازمان خواروبار جهانی تنها چهار محصول کشاورزی شامل گندم، جو، برنج و سیب‌زمینی محصول استراتژیک محسوب می شوند.

زکی عقل معرفی زعفران به عنوان یک محصول استراتژیک از سوی برخی مسوولان و کارشناسان را اشتباه عنوان کرد و گفت: بکار بردن چنین ادبیاتی در حوزه کشاورزی نتیجه یک دیدگاه و سیاست‌گذاری اشتباه از سوی برخی مسوولان و متولیان است.

وی اضافه کرد: احتمالا هدف از این نامگذاری آن بوده تا کشاورزان از نظر روانی و روحی به این باور برسانند که مشغول انجام کار و تولید مهمی هستند در حالیکه باید اذعان کرد زعفران نه تنها یک محصول استراتژیک نیست بلکه یک کالای لوکس و اشرافی است.

این استاد دانشگاه در رشته کشاورزی اظهار کرد: با این وجود می توان با استفاده از توسعه کشت زعفران جهت دهی و سیاست گذاری در حوزه کشاورزی را با اهداف مختلف همچون اصلاح الگوی کشت، صرفه جویی در آب، حفاظت از خاک، بهبود شرایط اقتصادی و نظایر آن تغییر داد.

زکی عقل با بیان اینکه خراسان رضوی و جنوبی از حیث تولید گیاهان دارویی بسیار حاصل خیز و دارای ارزش افزوده بسیار بالاست، گفت: اکنون دولت بابت گندم و آرد هم به کشاورزان و هم به مردم یارانه پرداخت می کند و اگر سمت و سوی کشاورزی این استانها را به گیاهان دارویی و به خصوص زعفران سوق داده شود، با درآمد ارزی حاصله از فروش محصول در بازارهای جهانی می توان بخش زیادی از یارانه پرداختی گندم را جبران کرد.

وی افزود: از دیگر سو اگرچه کشت زعفران نیاز به آب قابل ملاحظه ای دارد اما در مقایسه با محصولات پرآب نیاز کمتری دارد بنابراین برای استانهای خراسان که با کمبود منابع آبی مواجهند؛ محصولی مناسب به نظر می رسد و حتی می تواند به بهبود شرایط خاک کمک کند.

وی نتیجه گیری کرد: باوجود اینکه زعفران محصول استراتزیک نیست اما حمایت از توسعه کشت آن می تواند ثمرات زیادی از جمله بهبود شرایط اقتصادی خانوارهای روستایی را فراهم آورد.

کشور یونان مدعی منشاء زعفران شده‌ است

این پژوهشگر کشاورزی و استاد دانشگاه همچنین گفت: هر چند به لحاظ تاریخی مدعی هستیم زعفران متعلق به ایران است اما بتازگی ادعاهایی مطرح شده که منشاء زعفران از کشور یونان بوده است که جا دارد در کنار دیگر مسایل مرتبط، به اصلاح ادبیات گفتاری در این حوزه نیز بپردازیم.

زکی عقل افزود: اسناد تاریخی حاکیست که کشت زعفران در ایران بیش از سه هزار سال قدمت دارد و در یونان نیز از دیرباز مطرح و احتمال داده شده که زعفران به عنوان یک هدیه از سوی ایرانیان به یونان ارسال شده‌ باشد.

وی گفت: از نظر علمی زعفران زراعی حاصل بروز یک اختلال ژنتیکی در یک گونه زعفران وحشی نامشخص در زمان‌های بسیار دور بوده و احتمال داده‌ می‌شود که نیای زعفران زراعی گونه کروکوس کارترایتیانوس (Crocus cartwrightianus)  است که به صورت خود رو در جزیره کرت یونان رشد می‌کند و بتازگی یونانی‌ها اطلاعات لازم برای اثبات آنرا نیز فراهم کرده‌اند.

زکی‌عقل افزود: البته در یونان 2 گونه زعفران وحشی بیشتر وجود ندارد و حال آنکه در ایران 9 گونه زعفران غیر زراعی شناخته شده داریم که ممکن است بیشتر از این هم باشد و به نوعی نشان دهنده و موید آن است که ایران محل تکامل زعفران بوده است.

 وی گفت: یک‌ گونه زعفران غیرزراعی به نام کروکوس هاسکنختی (Crocus hausskenechtii)  یا زعفران جوقاسم در کوهستان‌های زاگرس و خراسان رضوی وجود دارد و افراد محلی خواصش را می‌شناسند و از زعفرانش نیز استفاده می‌کنند.

استاد دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: شباهت این گونه به زعفران زراعی بسیار بیشتر از گونه کارترایتیانوس بوده و البته لازم به ذکر است که گونه کارترایتیانوس نیز در فلور گیاهان ایران وجود دارد.

زکی‌عقل افزود: احتمال می‌دهیم زعفران جوقاسم والد زعفران زراعی باشد اما اطلاعات مورد نیاز از این گونه غیرزراعی را اکنون نداریم تا بتوانیم ثابت کنیم زعفران ریشه ایرانی دارد و صد البته در رابطه با موضوعات مرتبط نیازمند حمایت مسوولان ذیربط هستیم.

نخستین بانک ژن پیاز زعفران ایران آذر امسال در مجموعه کارخانه نوآفرینی زنجیره ارزش زعفران و انبار سپرده کالایی بورس زعفران تربت‌حیدریه با هدف انجام کارهای مطالعاتی در پیوند با ساختار ژنتیکی زعفران ایران افتتاح شد.