چاپ

پایگاه خبری نوید تربت: http://www.navidtorbat.ir

✍سید جعفر بدیعی خیرابادی

مدتی است زمزمه‌های افزایش ناگهانی و غیرمنطقی مبالغ قبوض آب به یک دغدغه عمومی شهروندان تبدیل شده است. بسیاری از مشترکان، با وجود تغییر اندک یا حتی ناچیز در عادات مصرفی خود، با ارقام چند برابری در صورتحساب مواجه شده‌اند که این امر نگرانی‌های جدی درباره شفافیت در قیمت‌گذاری و نحوه محاسبه آب‌بها به وجود آورده. آیا تنها افزایش تعرفه‌ها دلیل این جهش قیمتی است؟ یا سازوکار دیگری در محاسبه قبوض آب وجود دارد که شهروندان از آن غافل می باشند؟

تحلیل دو دوره مصرف یک واحد مسکونی نمونه، راز نهفته در پس این افزایش‌های سرسام‌آور را آشکار می‌سازد: پدیده‌ای به نام "تعرفه‌گذاری پلکانی" و جریمه سنگین عبور از الگوی مصرف.

در این گزارش، با مقایسه دقیق دو قبض متوالی یک آپارتمان سه واحدی که مصرف آن تنها اندکی افزایش یافته است، نشان خواهیم داد که چگونه خروج از محدوده "الگوی مصرف" و ورود به پله‌های بالاتر، به جای یک افزایش خطی، منجر به یک جهش تصاعدی 2.6 برابری در کل صورتحساب شده است. این تحلیل نه تنها به روشن شدن دلیل واقعی مبالغ نجومی کمک می‌کند، بلکه زنگ خطری جدی را برای تمامی مشترکان به صدا در می‌آورد تا پیش از آنکه دیر شود، نسبت به مدیریت دقیق مصرف آب خود اقدام کنند. این بررسی، با تمرکز بر تفاوت‌های فاحش در "بهای آب مصرفی" و "هزینه فاضلاب"، پرده از معمای قبوض سنگین آب برخواهد داشت.

مقایسه و تبیین قبوض آب: افزایش 2.6 برابری هزینه با 28 درصد مصرف بیشتر

مقایسه دو قبض آب آپارتمانی با 9 نفر جمعیت (3 واحد 3 نفره) در یک دوره 45 روزه، به وضوح نشان می‌دهد که کوچکترین بی‌توجهی به مدیریت مصرف، می‌تواند بهای بسیار سنگینی داشته باشد. جهش کلی هزینه از حدود 4 میلیون و 470 هزار ریال به رقم خیره‌کننده 11 میلیون و 812 هزار ریال، شاهدی قاطع بر این مدعاست.

1- تحلیل مصرف و تأثیر آن بر قیمت

در دوره اول (قبض شماره 1)، مصرف کلی ساختمان 77 متر مکعب بوده است. این میزان مصرف، قبض 4,474,149 ریالی را به دنبال داشته است. اما در دوره دوم (قبض شماره 2)، مصرف کلی به 99 متر مکعب رسیده است. این یعنی مصرف کل ساختمان تنها 22 متر مکعب یا حدود 28.5 درصد نسبت به دوره قبل افزایش یافته است،با این حال، نتیجه‌ی این افزایش نسبتاً اندک در مصرف، یک فاجعه مالی در صورتحساب بوده است. کل مبلغ قبض به صورت نجومی بیش از 2.6 برابر (حدود 164 درصد) رشد کرده است. این اختلاف فاحش بین درصد افزایش مصرف و درصد افزایش مبلغ نهایی، قویاً نشان می‌دهد که پای یک مکانیزم تنبیهی در میان است.

2- سرانه مصرف و عبور از خط قرمز الگو

برای روشن‌تر شدن ماجرا، سرانه مصرف را بررسی می‌کنیم؛ در دوره اول، سرانه مصرف روزانه هر فرد حدود 190 لیتر بوده که تقریباً در مرزهای الگوی مصرف (بین 150 تا 200 لیتر) قرار داشته است. اما با افزایش 22 متر مکعبی در دوره دوم، سرانه مصرف روزانه به حدود 244 لیتر رسیده است. این افزایش تنها 54 لیتر به ازای هر نفر در روز، ساختمان را از محدوده یارانه‌ای خارج کرده و به قلب پله‌های پرمصرف هدایت کرده است.

3- عامل اصلی جهش: تعرفه پلکانی و جریمه پرمصرفی

راز اصلی افزایش 2.6 برابری قبض، در قسمت‌های تفکیکی آن نهفته است. دو جزء حیاتی صورتحساب شامل "بهای آب مصرفی" و "هزینه فاضلاب"، بیشترین جهش را داشته‌اند که این امر مستقیماً ناشی از ساختار تعرفه‌گذاری پلکانی است:

* بهای آب مصرفی: این بخش از 1,928,400 ریال در قبض اول، به 5,800,410 ریال در قبض دوم افزایش یافته است. این یعنی بهای آب صرفاً به دلیل عبور مصرف از پله‌های کم‌هزینه، بیش از سه برابر (301 درصد) گران شده است. این افزایش وحشتناک، نشان می‌دهد که تقریباً تمام 22 متر مکعب مصرف اضافی، با نرخ‌های بسیار بالاتر از نرخ پایه محاسبه شده و به عنوان جریمه مصرف مازاد بر الگو لحاظ گردیده است.

* هزینه فاضلاب: از آنجا که هزینه فاضلاب معمولاً درصدی ثابت از بهای آب مصرفی است، این بخش نیز هم‌جهت با آن، از 1,349,884 ریال به 4,060,287 ریال افزایش یافته و دقیقاً بیش از سه برابر رشد را تجربه کرده است.

4. افزایش تبعی مالیات و عوارض

در کنار جهش بهای آب و فاضلاب، هزینه‌های جانبی نیز به تبعیت از آنها رشد کرده‌اند:

* مالیات: بخش مالیات که بر اساس مجموع بهای آب و فاضلاب محاسبه می‌شود، از 385,159 ریال به 1,038,720 ریال رسیده و 2.7 برابر افزایش یافته است.

* تکالیف قانونی: این عوارض نیز با 63 درصد افزایش، از 237,400 ریال به 387,000 ریال رسیده‌ که نشان‌دهنده تغییر در مصوبات دولتی برای هزینه‌های عمومی است.

جمع‌بندی نهایی

این مقایسه مستند، شایعات عمومی درباره افزایش غیرمنطقی قبوض را به واقعیت تلخ سیاست‌های جریمه‌ای در تعرفه‌های آب گره می‌زند. افزایش 2.6 برابری مبلغ قبض در برابر 28 درصد مصرف بیشتر، نتیجه مستقیم و کوبنده خروج از سقف الگوی مصرف است. شهروندان باید بدانند که در ساختار جدید، هزینه واقعی پرمصرفی، نه تنها شامل هزینه آب بیشتر، بلکه شامل 3 برابر شدن هزینه فاضلاب و تقریباً 3 برابر شدن مالیات و عوارض خواهد بود. بنابراین، تنها راهکار مدیریت هزینه‌های آب، سخت‌گیری مطلق در رعایت سقف الگوی مصرف تعیین شده است. هر قطره اضافی، می‌تواند بهای گزافی در پی داشته باشد.