چاپ

پایگاه خبری نوید تربت: http://www.navidtorbat.ir

✍ ابوالقاسم عابدین‌پور

توان تصمیم‌گیری، یکی از ارکان اصلی قدرت و کارآمدی هر حاکمیت است. تجربه تاریخی ایران و دیگر کشورها نشان می‌دهد که تصمیم‌های درست و به‌موقع می‌توانند مسیر توسعه، ثبات و امنیت ملی را رقم بزنند، در حالی که تصمیم‌های ناهماهنگ یا شتاب‌زده پیامدهای گسترده‌ای به دنبال دارند. دراین یادداشت با نگاهی گذرا به تجربه ایران، نقش کلیدی «تصمیم‌گیری در حاکمیت» را بررسی می‌کنیم

1- تصمیم‌گیری و کارآمدی حاکمیت

تصمیم‌گیری صحیح، نشانه‌ای از کارآمدی حکومت است. توانایی انتخاب بهترین مسیر در شرایط پیچیده، منابع را بهینه مصرف کرده و از بحران‌ها پیشگیری می‌کند.

در دهه 1340، اجرای اصلاحات ارضی و توسعه آموزش و بهداشت روستایی هرچند با چالش‌هایی همراه بود، اما زمینه‌ساز رشد و توانمندسازی روستاییان شد.

در دهه 1370، سیاست‌های تعدیل اقتصادی و بازسازی پس از جنگ با وجود مشکلات کوتاه‌مدت، موجب بهبود زیرساخت‌ها و توسعه صنایع شد.

این نمونه هانشان می‌دهد که توان «تصمیم‌گیری عاقلانه،» کارایی حاکمیت را به شکل ملموس افزایش می‌دهد.

2- تصمیم‌گیری و مشروعیت سیاسی

مشروعیت سیاسی تا حد زیادی به کیفیت تصمیم‌های حکومت وابسته است. زمانی که مردم احساس کنند تصمیم‌ها «شفاف، عادلانه و در راستای منافع عمومی» اتخاذ می‌شوند، اعتماد به حاکمیت تقویت می‌شود.

برگزاری همه‌پرسی جمهوری اسلامی در سال 1358، مشارکت گسترده مردم را جلب کرد و مشروعیت نظام جدید را تثبیت نمود.

برعکس، افزایش ناگهانی قیمت بنزین در سال 1398 بدون اقناع عمومی، منجر به اعتراضات گسترده شد و اعتماد بخشی از جامعه کاهش یافت.

این نمونه‌ها نشان می‌دهند که تصمیم‌گیری شفاف و همراه با مشورت، ستون مشروعیت سیاسی است.

3- تصمیم‌گیری و امنیت ملی

توان تصمیم‌گیری، نقش حیاتی در امنیت ملی دارد. تصمیم‌های به‌موقع و واقع‌بینانه می‌توانند کشور را در برابر تهدیدها محافظت کنند.

شاهد مثال:پذیرش قطعنامه 598 در سال 1367 به پایان جنگ هشت‌ساله کمک کرد و فرصت بازسازی کشور را فراهم ساخت.

توسعه صنایع دفاعی و موشکی در دهه‌های اخیر قدرت بازدارندگی ایران را افزایش داد و امنیت ملی را تقویت کرده است.

این موارد نشان می‌دهد که حتی تصمیم‌های دشوار، اگر با« نگاه واقع‌بینانه» گرفته شوند، منافع بلندمدت کشور را تضمین می‌کنند.

4- نهادسازی برای تصمیم‌گیری مؤثر

تصمیم‌گیری تنها به توانایی فردی رهبران محدود نمی‌شود؛ وجود نهادهای توانمند و فرآیندهای ساختاری، کیفیت تصمیم‌ها را بهبود می‌بخشد.

شورای عالی امنیت ملی،و مرکز پژوهش‌های مجلس از نهادهایی هستند که به فرآیند تصمیم‌گیری کمک می‌کنند.

این نهادها با ارائه اطلاعات دقیق، تحلیل کارشناسی و هماهنگی بین بخش‌ها، امکان تصمیم‌گیری عاقلانه و آینده‌نگر را فراهم می‌کنند.

ضعف در نهادسازی می‌تواند باعث تصمیم‌های فردی و کوتاه‌مدت شود که پایداری حاکمیت را تهدید می‌کند.

5- تصمیم‌گیری آینده‌نگر و اخلاقی

حاکمیتی که تصمیم‌های خود را با نگاه بلندمدت اتخاذ کند، علاوه بر منافع فعلی، نسل‌های آینده را نیز در نظر می‌گیرد.

توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در مناطق کویری و تلاش برای احیای دریاچه ارومیه نمونه‌هایی از تصمیم‌های آینده‌نگر هستند.

در مقابل، غفلت از بحران آب و محیط‌زیست در سال‌های گذشته، نشان‌دهنده تصمیم‌گیری کوتاه‌مدت و آسیب‌زننده بوده است.

پس اخلاق و آینده‌نگری، جزء جدایی‌ناپذیر تصمیم‌گیری درست در حاکمیت هستند.

توان تصمیم‌گیری، یعنی هنر تشخیص، انتخاب و اقدام آگاهانه در مواجهه با مسائل عمومی. تجربه ایران نشان می‌دهد که تصمیم‌های مبتنی بر داده، مشورت جمعی و نگاه بلندمدت، هم مشروعیت و هم کارآمدی حاکمیت را افزایش می‌دهند.

در نهایت، قدرت واقعی هر حکومت نه در منابع یا شعارها، بلکه در هنر تصمیم‌گیری عاقلانه و آینده‌نگرانه آن نهفته است.

در این روزها صاحب نظران و دلسوزان وطن،منتظر تصمیمات درست همراه با آیند نگری برای «پیشرفت عمومی کشور» و ایجاد زمینه برای «برطرف کردن فقر عمومی» و« بازگشت ارزش پول ملی» و «تحول مثبت در زیر ساخت های کشور» هستند.