در دولت هفتم در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران روز 30 شهریور «روز گفتگوی تمدن‌ها» نامگذاری شد. سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور دولت‌های هفتم و هشتم، در نخستین سفر خود به ایالات متحده به منظور سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، پیشنهاد «گفتگوی تمدن‌ها» را مقابل «برخورد تمدن‌ها» مطرح کرد.  این پیشنهاد با استقبال اعضای سازمان ملل روبه‌رو شد.

«گفت وگوی تمدن ها» به ابتکار ایران و پس از سخنرانی رئیس جمهور وقت جمهوری اسلامی ایران در نشست مجمع عمومی سازمان ملل به موضوعی جهانی تبدیل شد. سازمان ملل متحد در سال 1377 شمسی (سال 2001 میلادی) را سال «گفت وگوی تمدن ها» اعلام کرد.

به تصویب رسیدن پیشنهاد خاتمی، رئیس جمهور وقت ایران، برای نام‌گذاری سال 2001 در پنجاه و سومین مجمع عمومی سازمان ملل به عنوان «سال گفتگوی تمدن‌ها»؛ انگیزه تأسیس این مرکز در ایران شد. مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها در سال 1377 در ایران تأسیس شد و حجت الاسلام محمد خاتمی، رئیس‌جمهوری وقت ایران ریاست آن را برعهده گرفت.

این نظریه تنها در تحقیق و نظر باقی نماند و در دولت  خاتمی به عنوان دکترین سیاسی در دیپلماسی دولت وقت به‌کار برده شد. این منجر به بهبود روابط بین‌المللی با ایران و بهبود دیپلماسی شد و مورد استقبال بخش زیادی از جوامع بین‌المللی قرار گرفت.

 علی رغم اینکه «گفت وگوی تمدن ها» توانست جای خود را در بخشی از ساختار حکمرانی کشور حفظ کند اما در سال 1389 منصور واعظی، دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور، حذف مناسبت «گفتگوی تمدن ها»  از  تقویم کشور را  به دلیل منقضی شدن زمان این مناسبت و نداشتن متولی خاصی عنوان کرد.