بزرگنمایی:

پایگاه خبری نوید تربت: http://www.navidtorbat.ir

نخستین کتابخانه آموزشگاهی تربت حیدریه را باید در قدیمی ترین دبیرستان شهرستان که در سال 1316 خورشیدی به نام «قطب» افتتاح گردید و بعد ها به مصدق و سپس به شهید چمران تغییر نام پیدا کرد، جستجو نمود.

محمد امیر شریفی تربتی بیشکسوت فرهنگی و فعال اجتماعی در رابطه با پیشینه کتابخانه در مدارس تربت حیدریه به خبرنگار نوید تربت می گوید: اگر چه دبیرستان قطب به عنوان نخستین دبیرستان پسرانه شهرستان با حدود 8-9 دانش آموز راه اندازی و تا سال های1317 تا 1318 خورشیدی دانش آموز چندانی نداشت. اما در سال های بعد بر تعداد دانش آموزان آن افزوده شد و بنابراین قدیمی ترین و نخستین کتابخانه دانش آموزی به سال های منتهی به دهه های 20 خورشیدی بر می گردد. پس از آن در سال 1317 خورشیدی، نخستین دبیرستان دخترانه تربت حیدریه با عنوان پروین اعتصامی نیز تاسیس شد. و پس از آن در بازه ی زمانی 1335 تا 1349 خورشیدی سایر دبیرستان های این شهرستان با عناوین زکریای رازی، امیر کبیر و فردوسی تاسیس شدند. بخش مهمی از این آموزشگاه ها را کتابخانه نسبتا مستقل تشکیل می داد.

وی می افزاید:در سال 1346 خورشیدی بر اساس قدمت و سابقه ی کتابخانه و کتابداری در آموزش و پرورش به ویژه سابقه ی کتابخانه دبیرستان قطب و موقعیت مکانی این دبیرستان که در نزدیک ترین نقطه و در جوار اداره آموزش و پرورش قرار داشت و نیز نیابت رئیس وقت اداره آموزش و پرورش تربت حیدریه در وزارت فرهنگ و هنر و ضرورت تاسیس کتابخانه عمومی، مسئولین شهرستان را بر آن داشت تا نسبت به ایجاد و راه اندازی کتابخانه عمومی در شهرستان اقدام  نمایند.

کتابخانه ی فرهنگ نخستین کتابخانه عمومی تربت حیدریه

شریفی ادامه می دهد:به سبب اهمیت راه اندازی کتابخانه عمومی در سطح شهرستان، اعضای انجمن کتابخانه های تربت حیدریه در همان سال تشکیل و نخستین کتابخانه ی عمومی شهرستان را در بخشی از سالن اداره آموزش‌وپرورش با 313 جلد کتاب با عنوان «کتابخانه ی فرهنگ» راه اندازی کردند. و در پی راه اندازی این کتابخانه با اختصاص مبلغی اضافه کار، سید محمد تقوی فدکی از معلمین اداره آموزش و پرورش تربت حیدریه را به عنوان کتابدار «انجمن کتابخانه» شهرستان معرفی و در این کتابخانه به کار گماشتند.

اولین اعضای انجمن کتابخانه های تربت حیدریه

اعضای انجمن کتابخانه های تربت حیدریه عبارت بودند از: مرحوم اسماعیل طاهریان (1395-1305ش) شهردار وقت به عنوان رئیس انجمن، موحد رئیس آموزش و پرورش به عنوان قائم مقام، مصباح رئیس وقت کارخانه ی قند تربت حیدریه؛ مقدم رئیس وقت دبیرستان قطب و سایر اعضا از جمله دکتر علوی؛ و همچنین، سید محمد تقوی کتابدار دبیرستان قطب در این انجمن عضویت داشتند.

وجود یازده تا دوازده هزار جلد کتاب در مدارس قبل از انقلاب

این محقق و پژوهشگر می گوید:: با گسترش روز افزون آموزشگاه های شهرستان، مجموع کتب کتابخانه های آموزشگاهی و قدیمی ترین دبیرستان های تربت حیدریه تا پیش از ظهور انقلاب اسلامی و حداقل در سطح آموزشگاه های متوسطه به 11 تا 12 هزار جلد رسید. اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تا دهه ی60 به سبب کهنگی و حذف برخی کتاب های نامانوس با فرهنگ اسلامی، کاهش یافت. به عنوان نمونه کتب دبیرستان شهید چمران یا همان قطب به حدود 2 تا 3 هزار500، پروین  به حدود 3 هزار و رازی حدود 3 هزار جلد برآورد می شود. اما تا به امروز و با توسعه و گسترش شمار مدارس در مقاطع گوناگون تعداد کتب در 12 کتابخانه مستقل آموزشگاهی به بیش از 60 هزار جلد رسیده است.

امور تربیتی و ساماندهی کتابخانه های مدارس

شریفی که خود مربی امورتربیتی بوده است می افزاید: امورتربیتی آموزش و پرورش در آغاز کتابخانه ای با 2 هزار جلد کتاب در اختیار داشته است که بیشتر جنبه مرجع و مورد رجوع و استفاده مربیان امور تربیتی بود. یکی از مهمترین موضوعات در این ایام برگزاری مسابقات کتابخوانی در سطح مدارس شهرستان و حضور ده هزار دانش آموز در مسابقه ی کتابخوانی با عنوان «اخلاق پیامبر (ص)» بوده است. در 1373 بخشی از کتاب های این کتابخانه و در واقع کتب مرجع، در اختیار مرکز تربیت معلم شهید رجایی قرار می گیرد و بخش دیگر به کتابخانه های مدارس و کانون شهید فاضلی اهدا شده است. 

بنابر این کتابخانه کانون شهید فاضلی در سال 1373 با اهدا 250 جلد کتاب از سوی امورتربیتی راه اندازی شد. شمار کتاب ها در زمان تصدی محمد حسن زاده به بیش از هزار و در حال حاضر به 3 هزار جلد افزایش یافته و به مناسبت های گوناگون به دانش آموزان بازدید کننده و سایرین کتاب اهدا می شود.

پس از شکل گیری کتابخانه مرکز تربیت معلم با عنوان «باب العلم» با تلاش اکبر شکاریان، شمار کتب مرکز به 4 هزار جلد افزایش یافت. شمار کتاب های کتابخانه مرکز تربیت معلم شهید رجایی و مرکز آموزش عالی ضمن خدمت فرهنگیان از طریق جلب نظر نهاد های گوناگون فرهنگی چون حوزه علمیه قم، آستان قدس رضوی، کتابخانه ملی و سازمان توسعه و تجهیر مدارس و همچنین حضور پیاپی در سه نمایشگاه بین المللی کتاب سال تهران، طی سه سال  و خریداری کتب مورد نیاز دانشجو معلمان و فرهنگیان دانشجویان، به بیش از 12 هزار جلد افزایش یافت.

پس از انحلال مرکز تربیت معلم، کتب موجود با عنوان «کتابخانه الغدیر» آموزش و پرورش در اختیار فرهنگیان و دانش آموزان قرار گرفت. اما با باز گشایی مجدد مراکز تربیت معلم در سال 1378 خورشیدی، نزدیک به 9 هزار جلد به کتابخانه تربیت معلم برگشت و  بیش از 3 هزار جلد دیگر آن به پژوهش سرای دانش آموز واگذار شد.

در حال حاضر نزدیک به 67 هزار جلد کتاب در کتابخانه های آموزشگاهی تربت حیدریه وجود دارد که از این میان 60 هزار جلد کتاب در سطح 245 آموزشگاه، نزدیک  به 4 هزار جلد در کتابخانه پژوهش سرای دانش آموزی و 3 هزار جلد در کتابخانه کانون فرهنگی و تربیتی مدیریت آموزش و پرورش این شهرستان موجود است.

کتابخانه مرکز تربیت معلم نیز در حال حاضر با عتوان کتابخانه دانشگاه فرهنگیان واحد شهید رجایی دارای بیش از 14 هزار جلد کتاب می باشد.